Postoje neke ture ali su bolesno skupe. Krece se sa Ognjene zemlje brodom i nema puno zadrzavanja ni setanja. Uglavnom se sa broda osmotri sta ima i nazad.
Sent from my LG-H440n using Tapatalk
Nauka i tehnologija
Re: Nauka i tehnologija
Ima na Youtubeu, kako izlaze na obalu i slikaju se medju pingvinima, ali ostalo gledaju sa broda.
TT
TT
-
shandu90
- Postovi: 12316
- Pridružio se: 22 Jan 2016, 23:13
- Garaža: Opel Astra J 1.4 Turbo
- Lokacija: Novi Sad
Re: Nauka i tehnologija
I to istreses lovu kao za superb style dsg 
Sent from my LG-H440n using Tapatalk
Sent from my LG-H440n using Tapatalk
-
maxer
- Postovi: 6672
- Pridružio se: 13 Jan 2012, 01:36
- Garaža: Ford Focus II Mk2 1.6 16V
- Lokacija: Zaječar
Re: Nauka i tehnologija
https://www.newscientist.com/article/21 ... nd-canada/
Deep below our planet’s surface a molten jet of iron nearly as hot as the surface of the sun is picking up speed.
This stream of liquid has been discovered for the first time by telltale magnetic field readings 3000 kilometres below North America and Russia taken from space.
The vast jet stream some 420 kilometres wide has trebled in speed since 2000, and is now circulating westwards at between 40 and 45 kilometres per year deep under Siberia and heading towards beneath Europe (see diagram, below). That is three times faster than typical speeds of liquid in the outer core.
No one knows yet why the jet has got faster, but the team that discovered the accelerating jet thinks it is natural phenomenon that dates back as much as a billion years, and can help us understand the formation of Earth’s magnetic fields that keeps us safe from solar winds.
Straight to the core
“It’s a remarkable discovery,” says Phil Livermore of the University of Leeds, UK, who led the team. “We’ve known that the liquid core is moving around, but our observations haven’t been sufficient until now to see this significant jet.”
“We know more about the Sun than the Earth’s core,” says another team member, Chris Finlay, from the Technical University of Denmark in Kongens Lyngby. “The discovery of this jet is an exciting step in learning more about our planet’s inner workings.”
What made the discovery possible was the combined monitoring power of the European Space Agency’s trio of satellites, called Swarm, which were launched in 2013. From orbit, they can measure magnetic field variations as deep down as 3000 kilometres below Earth’s surface, where the molten core meets the solid mantle.
“Having all three meant we could strip away magnetic fields from elsewhere such as the ionosphere and the crust, providing our sharpest ever image of the fluctuations at the core-mantle boundary alone,” says Livermore.
Plugging the new data into models also allowed the team to figure out how the fluctuations changed over time.
Invisible river
Earth’s magnetic field is generated by the movement of molten iron in the outer core, so examining the magnetic field can reveal details of the behaviour of the core that underpins it.
The discovery of the jet involved tracking two massive but unusually strong lobes of magnetic flux originating from the core-mantle boundary, situated beneath Canada and Siberia respectively, but moving with the flow of the molten iron. Because their motion could originate only from the physical movement of molten iron, the lobes served as markers, allowing the researchers to track the flow of iron.
Livermore likens it to being able to track the course of a river at night by watching candles floating on the surface. “As the iron moves, it drags the magnetic field with it,” he says. “We can’t see the flow of iron itself, only the motion of the flux lobes.”
He says there may be a southern counterpart to the jet, but because there are no trackable flux lobes in the south, any magma stream there can’t be picked up geomagnetically.
Rotating cylinders
Livermore and his colleagues say the jet is created by movement of molten iron around the inner, solid iron core.
Next to the inner core, there are parallel cylinders of swirling molten iron in the outer core running from north to south. Where these swirling cylinders meet the solid core, and squash against it, they act like a pair of rollers, squeezing out additional molten iron sideways to create the jet stream.
This produces and moves the two lobe-like magnetic fields, which is what the satellites detected and tracked.
Why the jet is getting faster is more of a mystery. It may be related to the rotation of the inner core, which was found in 2005 to rotate a bit faster than Earth’s crust, says Xiaodong Song of the University of Illinois in Champaign, Illinois.
Xiaodong was a member of the team that used seismological data to make that 2005 discovery. “If these seismological and geomagnetic observations can be tied together to a common process in the fluid core, it would be really exciting,” he says.
Livermore thinks the acceleration of the jet is down to push-back from magnetic fields. The flow of iron generates the magnetic field, but, he says, the magnetic field may then be affecting the flow of the iron.
Studying the jet should enable geophysicists to better understand how the planet’s core behaves, and the factors that influence Earth’s magnetic field strength.
Flip the polarity
“If we can understand how the field is generated, we understand how it changes over time and whether and when it will weaken and reverse,” says Livermore.
Other geophysicists agree. “The more we understand the core’s behaviour at various time and spatial scales, the more we can hope to understand the beginnings, renewal and future of our magnetic field,” says William Brown of the British Geological Survey’s geomagnetism team.
Earth’s magnetic field seems to have been weakening, especially since around 1840, at about 5 per cent per century. The magma stream should help geophysicists predict more accurately if and when the magnetic field of the planet’s core will flip, and the magnetic north and south poles trade places, which happens every few thousand years.
And thanks to the satellite monitoring system, says Xiaodong, we have now opened a new window to view in “real time” the activity of molten iron deep in Earth’s core.
Journal reference: Nature Geoscience, DOI: 10.1038/NGEO2859
Deep below our planet’s surface a molten jet of iron nearly as hot as the surface of the sun is picking up speed.
This stream of liquid has been discovered for the first time by telltale magnetic field readings 3000 kilometres below North America and Russia taken from space.
The vast jet stream some 420 kilometres wide has trebled in speed since 2000, and is now circulating westwards at between 40 and 45 kilometres per year deep under Siberia and heading towards beneath Europe (see diagram, below). That is three times faster than typical speeds of liquid in the outer core.
No one knows yet why the jet has got faster, but the team that discovered the accelerating jet thinks it is natural phenomenon that dates back as much as a billion years, and can help us understand the formation of Earth’s magnetic fields that keeps us safe from solar winds.
Straight to the core
“It’s a remarkable discovery,” says Phil Livermore of the University of Leeds, UK, who led the team. “We’ve known that the liquid core is moving around, but our observations haven’t been sufficient until now to see this significant jet.”
“We know more about the Sun than the Earth’s core,” says another team member, Chris Finlay, from the Technical University of Denmark in Kongens Lyngby. “The discovery of this jet is an exciting step in learning more about our planet’s inner workings.”
What made the discovery possible was the combined monitoring power of the European Space Agency’s trio of satellites, called Swarm, which were launched in 2013. From orbit, they can measure magnetic field variations as deep down as 3000 kilometres below Earth’s surface, where the molten core meets the solid mantle.
“Having all three meant we could strip away magnetic fields from elsewhere such as the ionosphere and the crust, providing our sharpest ever image of the fluctuations at the core-mantle boundary alone,” says Livermore.
Plugging the new data into models also allowed the team to figure out how the fluctuations changed over time.
Invisible river
Earth’s magnetic field is generated by the movement of molten iron in the outer core, so examining the magnetic field can reveal details of the behaviour of the core that underpins it.
The discovery of the jet involved tracking two massive but unusually strong lobes of magnetic flux originating from the core-mantle boundary, situated beneath Canada and Siberia respectively, but moving with the flow of the molten iron. Because their motion could originate only from the physical movement of molten iron, the lobes served as markers, allowing the researchers to track the flow of iron.
Livermore likens it to being able to track the course of a river at night by watching candles floating on the surface. “As the iron moves, it drags the magnetic field with it,” he says. “We can’t see the flow of iron itself, only the motion of the flux lobes.”
He says there may be a southern counterpart to the jet, but because there are no trackable flux lobes in the south, any magma stream there can’t be picked up geomagnetically.
Rotating cylinders
Livermore and his colleagues say the jet is created by movement of molten iron around the inner, solid iron core.
Next to the inner core, there are parallel cylinders of swirling molten iron in the outer core running from north to south. Where these swirling cylinders meet the solid core, and squash against it, they act like a pair of rollers, squeezing out additional molten iron sideways to create the jet stream.
This produces and moves the two lobe-like magnetic fields, which is what the satellites detected and tracked.
Why the jet is getting faster is more of a mystery. It may be related to the rotation of the inner core, which was found in 2005 to rotate a bit faster than Earth’s crust, says Xiaodong Song of the University of Illinois in Champaign, Illinois.
Xiaodong was a member of the team that used seismological data to make that 2005 discovery. “If these seismological and geomagnetic observations can be tied together to a common process in the fluid core, it would be really exciting,” he says.
Livermore thinks the acceleration of the jet is down to push-back from magnetic fields. The flow of iron generates the magnetic field, but, he says, the magnetic field may then be affecting the flow of the iron.
Studying the jet should enable geophysicists to better understand how the planet’s core behaves, and the factors that influence Earth’s magnetic field strength.
Flip the polarity
“If we can understand how the field is generated, we understand how it changes over time and whether and when it will weaken and reverse,” says Livermore.
Other geophysicists agree. “The more we understand the core’s behaviour at various time and spatial scales, the more we can hope to understand the beginnings, renewal and future of our magnetic field,” says William Brown of the British Geological Survey’s geomagnetism team.
Earth’s magnetic field seems to have been weakening, especially since around 1840, at about 5 per cent per century. The magma stream should help geophysicists predict more accurately if and when the magnetic field of the planet’s core will flip, and the magnetic north and south poles trade places, which happens every few thousand years.
And thanks to the satellite monitoring system, says Xiaodong, we have now opened a new window to view in “real time” the activity of molten iron deep in Earth’s core.
Journal reference: Nature Geoscience, DOI: 10.1038/NGEO2859
-
maxer
- Postovi: 6672
- Pridružio se: 13 Jan 2012, 01:36
- Garaža: Ford Focus II Mk2 1.6 16V
- Lokacija: Zaječar
Re: Nauka i tehnologija
Valjda je vest validna? 
Budi se jedan od najopasnijih supervulkana na svetu
Kampi Flegrei, supervulkan koji se nalazi u blizini Napulja, možda će se uskoro aktivirati, prvi put posle 500 godina, strahuju naučnici.
Independent Izvor: četvrtak, 22.12.2016. | 09:04
Istraživači kažu da se aktivnost vulkana pomera ka tački u kojoj će pritisak unutar njega pokrenuti izbacivanje magme i gasova deset puta snažnije od prosečnog. Međutim, razorni potencijali tog vulkana su mnogo veći od toga.
“Ako se zagreju okolne hidrotermalne stene, one mogu osloboditi svoju mehaničku otpornost, što bi izazvalo kretanje ka kritičnoj tački”, upozorava Đovani Čiodini, vođa studije.
To bi moglo da pokrene “opasnu” erupciju, koja bi ugrozila tri miliona ljudi koji žive u okolini i nebrojene kulturne spomenike.
Kampi Flegrei od 2005. beleži porast akumulacije magme ispod njegove površine. Italijanske vlasti izdale su žuto upozorenje 2012. što znači da supervulkan naučnici aktivno i kontinuirano prate.
Pre četiri godine oni su upozorili da bi erupcija mogla da ubije milione ljudi koji žive u blizini vrha vulkana.
“Takva erupcija imala bi katastrofalan uticaj na celu planetu i mogla bi da se poredi sa udarom većeg meteora”, kaže Đuzepe de Natale, vođa projekta praćenja vulkanske aktivnosti.
Kampi Flegrei depresija, koja je stvorena nakon što je vulkan razneo sopstveni vrh, formirana je pre 39.000 godina, posle najveće erupcije u Evropi u poslednjih 200.000 godina.
Obližnji Vezuv, čija je erupcija zakopala brojna rimska naselja, uključujući i Pompeju 79. godine, takođe se smatra aktivnim.
Supervulkan je svaki vulkan koji je sposoban da izbaci materijal zapremine veće od 1.000 kubnih kilometara, što je hiljadu puta više od normalnih erupcija.
Studija italijanskih naučnika objavljena je u časopisu “Nature Communication”.
Budi se jedan od najopasnijih supervulkana na svetu
Kampi Flegrei, supervulkan koji se nalazi u blizini Napulja, možda će se uskoro aktivirati, prvi put posle 500 godina, strahuju naučnici.
Independent Izvor: četvrtak, 22.12.2016. | 09:04
Istraživači kažu da se aktivnost vulkana pomera ka tački u kojoj će pritisak unutar njega pokrenuti izbacivanje magme i gasova deset puta snažnije od prosečnog. Međutim, razorni potencijali tog vulkana su mnogo veći od toga.
“Ako se zagreju okolne hidrotermalne stene, one mogu osloboditi svoju mehaničku otpornost, što bi izazvalo kretanje ka kritičnoj tački”, upozorava Đovani Čiodini, vođa studije.
To bi moglo da pokrene “opasnu” erupciju, koja bi ugrozila tri miliona ljudi koji žive u okolini i nebrojene kulturne spomenike.
Kampi Flegrei od 2005. beleži porast akumulacije magme ispod njegove površine. Italijanske vlasti izdale su žuto upozorenje 2012. što znači da supervulkan naučnici aktivno i kontinuirano prate.
Pre četiri godine oni su upozorili da bi erupcija mogla da ubije milione ljudi koji žive u blizini vrha vulkana.
“Takva erupcija imala bi katastrofalan uticaj na celu planetu i mogla bi da se poredi sa udarom većeg meteora”, kaže Đuzepe de Natale, vođa projekta praćenja vulkanske aktivnosti.
Kampi Flegrei depresija, koja je stvorena nakon što je vulkan razneo sopstveni vrh, formirana je pre 39.000 godina, posle najveće erupcije u Evropi u poslednjih 200.000 godina.
Obližnji Vezuv, čija je erupcija zakopala brojna rimska naselja, uključujući i Pompeju 79. godine, takođe se smatra aktivnim.
Supervulkan je svaki vulkan koji je sposoban da izbaci materijal zapremine veće od 1.000 kubnih kilometara, što je hiljadu puta više od normalnih erupcija.
Studija italijanskih naučnika objavljena je u časopisu “Nature Communication”.
-
shandu90
- Postovi: 12316
- Pridružio se: 22 Jan 2016, 23:13
- Garaža: Opel Astra J 1.4 Turbo
- Lokacija: Novi Sad
Re: Nauka i tehnologija
Otkud sad odjednom avaki vulkan koji je aktivan je supervulkan?
Sent from my LG-H440n using Tapatalk
Sent from my LG-H440n using Tapatalk
Re: Nauka i tehnologija
Supervulkan je po snazi erupcije, najveća brojka na skali od 1-8
Boringly average, but also perfect for school run mums
-
maxer
- Postovi: 6672
- Pridružio se: 13 Jan 2012, 01:36
- Garaža: Ford Focus II Mk2 1.6 16V
- Lokacija: Zaječar
Re: Nauka i tehnologija
Pa jesi pročitao uopšte tekst ... odakle ti da je ovo "običan" vulkan? Lepo su ga opisali i kod njega ništa nije obično, pogledaj malo slike na google-u: LINKshandu90 je napisao:Otkud sad odjednom avaki vulkan koji je aktivan je supervulkan?
Pogledaj koja je to površina sa koje on eruptira (on ima više kupastih otvora ali to su samo najvidljiviji "ćunci" gde purnja):
Devil May Care – Campi Flegrei, NDVP #3
http://www.volcanocafe.org/devil-may-ca ... ei-ndvp-3/
-
maxer
- Postovi: 6672
- Pridružio se: 13 Jan 2012, 01:36
- Garaža: Ford Focus II Mk2 1.6 16V
- Lokacija: Zaječar
Re: Nauka i tehnologija
Da li je to nova teorija gravitacije?
Nakon uzbudljivih medijskih natpisa o prvim posmatračkim dokazima u korist nove teorije gravitacije, Elementarijum donosi ekskluzivni razgovor sa vodećom autorkom ovog rada Margot Broer
Efekat gravitacionog sočiva:
Foto: Hubble
Tekst: Darko Donevski
Pre nekoliko godina, holandski fizičar Erik Verlinde sa Univerziteta u Amsterdamu, izazvao je veliku pažnju naučne javnosti predlažući teoriju po kojoj gravitacija nije fundamentalna sila prirode. U modernoj nauci 21. veka retka su otkrića koja imaju za cilj da menjaju široko prihvaćene paradigme. Zakon gravitacije, koji je formulisao Isak Njutn još u 17. veku, jedna je od njih.
Druga velika paradigma je tzv. “kosmološka”, i ona je predstavljena modelom koji u sebi sadrži komponente neophodne da opišu ono što smo do sad naučili o razvoju struktura u našem Univerzumu. U te komponente, između ostalog, spada i tamna materija.
Promena paradigme?
Novi zakon gravitacije holandskog fizičara Verlindea pretenduje da menja pomenute paradigme. On isključuje postojanje tamne materije, ali i gravitacije kao fundamentalne sile. Međutim, sve zaključke ove diskusije treba prihvatiti kritički i isključivo kao polaznu tačku za praćenje daljih analiza ove “vruće”debate koja je podelila naučne krugove.
Erik Verlinde, teorijski kosmolog sa Univerzitetu u Amsterdamu kaže da lekcije o gravitaciji kakvu smo je učili (i učimo) u školama, ne otkriva neke značajne stvari koje uglavnom saznaju oni učenici koji kasnije odu na studije fizike. To je jedina fundamentalna sila čija čestica-prenosilac nije detektovana (kao što je to slučaj kod elektromagnetne ili nuklearne sile), a Ajnštajnova teorija gravitacije i kvantna mehanika nikako nisu pomirene čak i 100 godina nakon svog pojavljivanja.
Tako je pre pet godina, profesor Verlinde izazvao veliku pažnju naučne javnosti predlažući teoriju po kojoj gravitacija nije fundamentalna sila prirode, već “samo” manifestacija određenih efekata koji zavise od skale na kojoj se fizički procesi dešavaju.
Prema onome što je napisao u svom radu On The Origin of Gravity And The Laws of Newton (2010) gravitacija se ponaša slično kao temperatura. Temperatura sistema raste kada se povećava brzina kretanja mikroskopskih čestica u njemu, dok na sličan način gravitacija pokazuje svoja svojstva kada se “pobude” mali paketi informacija skriveni u strukturi samog prostor-vremena.
I ne samo da u njegovoj verziji gravitacije nije potrebno da formulišemo gravitaciju kao silu, već ta teorija isključuje i toliko čuvenu i misterioznu tamnu materiju, za čijom eksperimentalnim potvrdom astrofizičari tragaju već decenijama.
Podsetimo se za trenutak fenomena tamne materije kako bismo bolje razumeli efekat Verlindeove teorije. Na grafiku je prikazana kriva rotacije tipične spiralne galaksije, konkretno galaksije u Trouglu, M33. Bilo bi logično (na osnovu teorijskih pretpostavki, što je na grafiku predstavljeno narandžastom linijom) očekivati da spoljašnji delovi galaksija rotiraju sporije.
To je zaključeno na osnovu mase koju čini tzv. vidljiva materija poput zvezda, planeta, međuzvezdanog gasa i sl. Međutim, astronomska merenja donela su nam nešto potpuno drugačije: izmerena kriva je značajno iznad pretpostavljene, što dovodi do pitanja: postoji li još neka dodatna masa koja utiče na takvo ponašanje objekata? Tako je uvedena pretpostavka o postojanju tamne materije.
Ona je nazvana tamnom jer se smatra da ova materija niti emituje niti reflektuje svetlost. Zanimljivo, ali prvobitna verzija Verlindeove teorije precizno je objasnila ovaj fenomen nedostajuće mase, koji je doveo do toga da se naučna javnost zapita: može li se napraviti prvi, pravi posmatrački test ove teorije na osnovu modernih astronomoskih podataka koji su trenutno na raspolaganju?
Prvi posmatrački dokazi
Taj test došao je prethodnih dana. Tim astronoma sa Univerziteta u Lajdenu predvođen doktorandkinjom Margot Broer objavio je rad u kome se nalaze rezultati prve i u isto vreme veoma uspešne provere Verlindeove nove teorije gravitacije. Ona govori o testiranju Verlindeove teorije, njenom rezultatu ali i planovima o daljim proverama ove zanimljive ideje.
“Bila sam upoznata sa Erikovim radom, jer se i on nalazi u Amsterdamu. S obzirom da sam se tokom svog doktorata bavila gravitacionim sočivima u kontekstu kosmologije učinilo nam se da možemo da spojimo istraživanja i napravimo prvi test. Erik je nakon svog prvobitnog rada napisao još nekoliko modifikacija teorije, da bi ove godine objavio rad Emergent Gravity and the Dark Universe u kojem su i predviđanja koja se tiču ponašanja gravitacije na raznim skalama. Naime, na osnovu tog rada postojala je indikacija da u velikim kosmološkim strukturama, kao što su galaktička jata, postoji “višak” gravitacije kao posledica povećane entropije, dakle imamo pojavu povećanja tzv. “entropičke gravitacije” (originalni termin koji Verlinde koristi je Emergent Gravity, prim. aut.)“.
Šta zapravo predstavlja suštinu tzv. “entropičke gravitacije”. Trenutno važeća teorija gravitaciju opisuje kao silu koje se ostvaruje preko polja (kvantna teorija polja) i čestice-prenosioca (hipotetički je predviđeno postojanje gravitona). U Verlindeovoj verziji, gravitacija se matematički reflektuje na isti onaj način koji smo učili u školama: proporcionalna je proizvodu masa a obrnuto proporcionalna kvadratu rastojanja između tih masa.
Suštinska razlika je u tome što se do formule dolazi statističkim putem, na osnovu teorije termodinamike, a ne na osnovu Njutnovih principa. Ono što je prava novina u toj teoriji jeste uvođenje pretpostavke da svaka dodatna informacija svoje poreklo ima u holografskom principu, koji kaže da se apsolutno svaka informacija o bilo kom objektu (čestici) u svemiru može pronaći u dovoljno velikoj sferi oko njega.
Tu ideju postulirala su velika imena fizike (i Verlindeovi mentori), Nobelovci Gerhard t’Huft i Leonard Saskind, poznati kosmolog sa Stenforda. Međutim, Verlinde je otišao i korak dalje, pretpostavljajući da je deo informacija sadržan i u samom prostoru.
“Da, to je zaista zapanjujuće i uzbudljivo u isto vreme”, nastavlja Margot, “Verlinde je tako pretpostavio da svaka dodatna informacija koja je sadržana na mestima pojačane gravitacije, tamo gde se nalazi veće koncentracije mase, dovodi do rezultantne sile koja perfektno objašnjava efekat za koji smo mislili da je prouzrokovan tamnom materijom. Pronašli smo dovoljno dobar uzorak galaksija da Verlindeovu teoriju isprobamo. Za to je bilo potrebno nekoliko uslova: objekti su morali da budu u lokalnom svemiru, sferni i izolovani, tako da dominiraju svojim masama, odnosno da se na neki način ponašaju kao objekti koje u astronomiji znamo pod imenom gravitacionih sočiva. Oni se tako zovu jer svojom masom zakrivljuju svetlost objekta (galaksije u ovom slučaju, prim. aut.) pojačavaju je, i omogućavaju da se taj udaljeni objekat otkrije čak iako je mnogo slabijeg sjaja”.
Uzorak koji su Margot Broer i njeni saradnici koristili sadržao je preko 30 hiljada lokalnih galaksija na crvenim pomacima manjim od 1. To su galaksije koje su stare oko 6 milijardi godina, i za koje korekcije na kosmološke udaljenosti nisu toliko značajne kao na primer za galaksije koje su se formirala svega milijardu godina nakon Velikog praska.
Podsetimo se, starost Univerzuma na osnovu poslednjih merenja iznosi oko 13.79 milijardi godina. Tim naučnika je rekonstruisao masu svih selektovanih objekata, a cilj je bio da vide kako se za različite opsege masa, od najmanjih ka najvećim, ponašaju predviđanja Verlindeove teorije u odnosu na rezultate posmatranja.
“Rezultat merenja je dao zapanjujuće precizna poklapanja teorije i posmatračkih podataka. Pokazali smo da se funkcija koja opisuje mase može adekvatno precizno dobiti i bez uvođenja “u igru” tamne materije, što je bio i naš krajnji cilj”, istakla je ona.
Treba napomenuti još jednu važnu stvar kada je u pitanju Verlindeova teorija, u odnosu na neke druge alternativne teorije koje su takođe pokušale da objasne posmatranja bez korišćenja tamne materija, poput teorije MOND (Modifikovana teorija gravitacije).
Dok je MOND nastao kao rezultat želje da se krene od posmatranja kako bi se došlo do modifikacije ponašanja gravitacije na različitim skalama, u Verlindeovom slučaju je pristup potpuno drugačiji – on je kao rezultat svog inicijalnog pristupa iz termodinamike dobio predviđanje koje astronomi sada praktično proveravaju.
“Uzbuđeni smo, i dobili smo veliku medijsku podršku, međutim svesni smo da je ovo samo prvi test i da mnogo stvari treba da se uradi kako bismo bili bliži nekom konačnom odgovoru. Naime, ova teorija za sad može da objasni samo lokalne sisteme, takođe treba da se testira na primeru nekih drugih objekata, pre svega onih interagujućih, a takođe da se proveri kako se sve odnosi sa astročestičnom fizikom.”, zaključila je Margot.
Jedan od zanimljivih budućih testova biće ponašanje galaksija u kompleksnim jatima poput galatičkog jata Virgo. To jato poseduje veliki broj masivnih gravitacijskih sočiva, a nedavna otkrića naučnika sa nekih evropskih instituta daju predviđanja koliko dalekih galaksija može da bude otkriveno ukoliko se iskoristi evolucija odnosa njihovog UV i infracrvenog zračenja. S obzirom da je otkriveno mnogo više izrazito luminoznih sistema nego što modeli predviđaju, to bi potencijalno bio veoma važan test za Verlindeovu teoriju dorađenu za galaksije u ranom Svemiru.
Nedugo nakon rada Margot Broer, na sajtu novih naučnih publikacija arXiv pojavio se još jedan rad koji potvrđuje Verlindeovu teoriju i to za potpuno suprotan slučaj: slučaj malih satelita nešeg Mlečnog puta koji su poznati pod nazivom patuljaste sferoidne galaksije. To je istovremeno i primer koliko se moderna nauka brzo razvija i poseduje sasvim dovoljno posmatračkih resursa da proverava komplikovane naučne teorije. Ipak, ovo je tek početak priče o entropičkoj gravitaciji, jer ostaju mnogi astronomski fenomeni koje trenutni oblik Verlindeove teorije ne može da objasni bez uključivanja tamne materije. Međutim, prvi zadatak je uspešno obavljen.
Izvor: Elementarijum, Centar za promociju nauke
Nakon uzbudljivih medijskih natpisa o prvim posmatračkim dokazima u korist nove teorije gravitacije, Elementarijum donosi ekskluzivni razgovor sa vodećom autorkom ovog rada Margot Broer
Efekat gravitacionog sočiva:
Foto: Hubble
Tekst: Darko Donevski
Pre nekoliko godina, holandski fizičar Erik Verlinde sa Univerziteta u Amsterdamu, izazvao je veliku pažnju naučne javnosti predlažući teoriju po kojoj gravitacija nije fundamentalna sila prirode. U modernoj nauci 21. veka retka su otkrića koja imaju za cilj da menjaju široko prihvaćene paradigme. Zakon gravitacije, koji je formulisao Isak Njutn još u 17. veku, jedna je od njih.
Druga velika paradigma je tzv. “kosmološka”, i ona je predstavljena modelom koji u sebi sadrži komponente neophodne da opišu ono što smo do sad naučili o razvoju struktura u našem Univerzumu. U te komponente, između ostalog, spada i tamna materija.
Promena paradigme?
Novi zakon gravitacije holandskog fizičara Verlindea pretenduje da menja pomenute paradigme. On isključuje postojanje tamne materije, ali i gravitacije kao fundamentalne sile. Međutim, sve zaključke ove diskusije treba prihvatiti kritički i isključivo kao polaznu tačku za praćenje daljih analiza ove “vruće”debate koja je podelila naučne krugove.
Erik Verlinde, teorijski kosmolog sa Univerzitetu u Amsterdamu kaže da lekcije o gravitaciji kakvu smo je učili (i učimo) u školama, ne otkriva neke značajne stvari koje uglavnom saznaju oni učenici koji kasnije odu na studije fizike. To je jedina fundamentalna sila čija čestica-prenosilac nije detektovana (kao što je to slučaj kod elektromagnetne ili nuklearne sile), a Ajnštajnova teorija gravitacije i kvantna mehanika nikako nisu pomirene čak i 100 godina nakon svog pojavljivanja.
Tako je pre pet godina, profesor Verlinde izazvao veliku pažnju naučne javnosti predlažući teoriju po kojoj gravitacija nije fundamentalna sila prirode, već “samo” manifestacija određenih efekata koji zavise od skale na kojoj se fizički procesi dešavaju.
Prema onome što je napisao u svom radu On The Origin of Gravity And The Laws of Newton (2010) gravitacija se ponaša slično kao temperatura. Temperatura sistema raste kada se povećava brzina kretanja mikroskopskih čestica u njemu, dok na sličan način gravitacija pokazuje svoja svojstva kada se “pobude” mali paketi informacija skriveni u strukturi samog prostor-vremena.
I ne samo da u njegovoj verziji gravitacije nije potrebno da formulišemo gravitaciju kao silu, već ta teorija isključuje i toliko čuvenu i misterioznu tamnu materiju, za čijom eksperimentalnim potvrdom astrofizičari tragaju već decenijama.
Podsetimo se za trenutak fenomena tamne materije kako bismo bolje razumeli efekat Verlindeove teorije. Na grafiku je prikazana kriva rotacije tipične spiralne galaksije, konkretno galaksije u Trouglu, M33. Bilo bi logično (na osnovu teorijskih pretpostavki, što je na grafiku predstavljeno narandžastom linijom) očekivati da spoljašnji delovi galaksija rotiraju sporije.
To je zaključeno na osnovu mase koju čini tzv. vidljiva materija poput zvezda, planeta, međuzvezdanog gasa i sl. Međutim, astronomska merenja donela su nam nešto potpuno drugačije: izmerena kriva je značajno iznad pretpostavljene, što dovodi do pitanja: postoji li još neka dodatna masa koja utiče na takvo ponašanje objekata? Tako je uvedena pretpostavka o postojanju tamne materije.
Ona je nazvana tamnom jer se smatra da ova materija niti emituje niti reflektuje svetlost. Zanimljivo, ali prvobitna verzija Verlindeove teorije precizno je objasnila ovaj fenomen nedostajuće mase, koji je doveo do toga da se naučna javnost zapita: može li se napraviti prvi, pravi posmatrački test ove teorije na osnovu modernih astronomoskih podataka koji su trenutno na raspolaganju?
Prvi posmatrački dokazi
Taj test došao je prethodnih dana. Tim astronoma sa Univerziteta u Lajdenu predvođen doktorandkinjom Margot Broer objavio je rad u kome se nalaze rezultati prve i u isto vreme veoma uspešne provere Verlindeove nove teorije gravitacije. Ona govori o testiranju Verlindeove teorije, njenom rezultatu ali i planovima o daljim proverama ove zanimljive ideje.
“Bila sam upoznata sa Erikovim radom, jer se i on nalazi u Amsterdamu. S obzirom da sam se tokom svog doktorata bavila gravitacionim sočivima u kontekstu kosmologije učinilo nam se da možemo da spojimo istraživanja i napravimo prvi test. Erik je nakon svog prvobitnog rada napisao još nekoliko modifikacija teorije, da bi ove godine objavio rad Emergent Gravity and the Dark Universe u kojem su i predviđanja koja se tiču ponašanja gravitacije na raznim skalama. Naime, na osnovu tog rada postojala je indikacija da u velikim kosmološkim strukturama, kao što su galaktička jata, postoji “višak” gravitacije kao posledica povećane entropije, dakle imamo pojavu povećanja tzv. “entropičke gravitacije” (originalni termin koji Verlinde koristi je Emergent Gravity, prim. aut.)“.
Šta zapravo predstavlja suštinu tzv. “entropičke gravitacije”. Trenutno važeća teorija gravitaciju opisuje kao silu koje se ostvaruje preko polja (kvantna teorija polja) i čestice-prenosioca (hipotetički je predviđeno postojanje gravitona). U Verlindeovoj verziji, gravitacija se matematički reflektuje na isti onaj način koji smo učili u školama: proporcionalna je proizvodu masa a obrnuto proporcionalna kvadratu rastojanja između tih masa.
Suštinska razlika je u tome što se do formule dolazi statističkim putem, na osnovu teorije termodinamike, a ne na osnovu Njutnovih principa. Ono što je prava novina u toj teoriji jeste uvođenje pretpostavke da svaka dodatna informacija svoje poreklo ima u holografskom principu, koji kaže da se apsolutno svaka informacija o bilo kom objektu (čestici) u svemiru može pronaći u dovoljno velikoj sferi oko njega.
Tu ideju postulirala su velika imena fizike (i Verlindeovi mentori), Nobelovci Gerhard t’Huft i Leonard Saskind, poznati kosmolog sa Stenforda. Međutim, Verlinde je otišao i korak dalje, pretpostavljajući da je deo informacija sadržan i u samom prostoru.
“Da, to je zaista zapanjujuće i uzbudljivo u isto vreme”, nastavlja Margot, “Verlinde je tako pretpostavio da svaka dodatna informacija koja je sadržana na mestima pojačane gravitacije, tamo gde se nalazi veće koncentracije mase, dovodi do rezultantne sile koja perfektno objašnjava efekat za koji smo mislili da je prouzrokovan tamnom materijom. Pronašli smo dovoljno dobar uzorak galaksija da Verlindeovu teoriju isprobamo. Za to je bilo potrebno nekoliko uslova: objekti su morali da budu u lokalnom svemiru, sferni i izolovani, tako da dominiraju svojim masama, odnosno da se na neki način ponašaju kao objekti koje u astronomiji znamo pod imenom gravitacionih sočiva. Oni se tako zovu jer svojom masom zakrivljuju svetlost objekta (galaksije u ovom slučaju, prim. aut.) pojačavaju je, i omogućavaju da se taj udaljeni objekat otkrije čak iako je mnogo slabijeg sjaja”.
Uzorak koji su Margot Broer i njeni saradnici koristili sadržao je preko 30 hiljada lokalnih galaksija na crvenim pomacima manjim od 1. To su galaksije koje su stare oko 6 milijardi godina, i za koje korekcije na kosmološke udaljenosti nisu toliko značajne kao na primer za galaksije koje su se formirala svega milijardu godina nakon Velikog praska.
Podsetimo se, starost Univerzuma na osnovu poslednjih merenja iznosi oko 13.79 milijardi godina. Tim naučnika je rekonstruisao masu svih selektovanih objekata, a cilj je bio da vide kako se za različite opsege masa, od najmanjih ka najvećim, ponašaju predviđanja Verlindeove teorije u odnosu na rezultate posmatranja.
“Rezultat merenja je dao zapanjujuće precizna poklapanja teorije i posmatračkih podataka. Pokazali smo da se funkcija koja opisuje mase može adekvatno precizno dobiti i bez uvođenja “u igru” tamne materije, što je bio i naš krajnji cilj”, istakla je ona.
Treba napomenuti još jednu važnu stvar kada je u pitanju Verlindeova teorija, u odnosu na neke druge alternativne teorije koje su takođe pokušale da objasne posmatranja bez korišćenja tamne materija, poput teorije MOND (Modifikovana teorija gravitacije).
Dok je MOND nastao kao rezultat želje da se krene od posmatranja kako bi se došlo do modifikacije ponašanja gravitacije na različitim skalama, u Verlindeovom slučaju je pristup potpuno drugačiji – on je kao rezultat svog inicijalnog pristupa iz termodinamike dobio predviđanje koje astronomi sada praktično proveravaju.
“Uzbuđeni smo, i dobili smo veliku medijsku podršku, međutim svesni smo da je ovo samo prvi test i da mnogo stvari treba da se uradi kako bismo bili bliži nekom konačnom odgovoru. Naime, ova teorija za sad može da objasni samo lokalne sisteme, takođe treba da se testira na primeru nekih drugih objekata, pre svega onih interagujućih, a takođe da se proveri kako se sve odnosi sa astročestičnom fizikom.”, zaključila je Margot.
Jedan od zanimljivih budućih testova biće ponašanje galaksija u kompleksnim jatima poput galatičkog jata Virgo. To jato poseduje veliki broj masivnih gravitacijskih sočiva, a nedavna otkrića naučnika sa nekih evropskih instituta daju predviđanja koliko dalekih galaksija može da bude otkriveno ukoliko se iskoristi evolucija odnosa njihovog UV i infracrvenog zračenja. S obzirom da je otkriveno mnogo više izrazito luminoznih sistema nego što modeli predviđaju, to bi potencijalno bio veoma važan test za Verlindeovu teoriju dorađenu za galaksije u ranom Svemiru.
Nedugo nakon rada Margot Broer, na sajtu novih naučnih publikacija arXiv pojavio se još jedan rad koji potvrđuje Verlindeovu teoriju i to za potpuno suprotan slučaj: slučaj malih satelita nešeg Mlečnog puta koji su poznati pod nazivom patuljaste sferoidne galaksije. To je istovremeno i primer koliko se moderna nauka brzo razvija i poseduje sasvim dovoljno posmatračkih resursa da proverava komplikovane naučne teorije. Ipak, ovo je tek početak priče o entropičkoj gravitaciji, jer ostaju mnogi astronomski fenomeni koje trenutni oblik Verlindeove teorije ne može da objasni bez uključivanja tamne materije. Međutim, prvi zadatak je uspešno obavljen.
Izvor: Elementarijum, Centar za promociju nauke
Re: Nauka i tehnologija
https://www.facebook.com/vitaly.bulgaro ... 615211562/
https://www.facebook.com/vitaly.bulgaro ... 641214026/
https://www.facebook.com/vitaly.bulgaro ... 614546062/
http://foxtrotalpha.jalopnik.com/south- ... 2872246270
https://www.facebook.com/vitaly.bulgaro ... 641214026/
https://www.facebook.com/vitaly.bulgaro ... 614546062/
http://foxtrotalpha.jalopnik.com/south- ... 2872246270
Najgore je svađati se sa budalom. Prvo te spusti na svoj nivo, a onda te dotuče iskustvom...
-
maxer
- Postovi: 6672
- Pridružio se: 13 Jan 2012, 01:36
- Garaža: Ford Focus II Mk2 1.6 16V
- Lokacija: Zaječar
Re: Nauka i tehnologija
AVATAR je znači bio "sećanje na budućnost"?!
Jes da je to daleko do nečeg upotrebljivog ali ... mogu da predpstavim da će za jedno 30-40 god. ovo biti neka radna mašina. Osim ako nešto egizstencionalno ne zaseremo.
-
grujicd
- Postovi: 8367
- Pridružio se: 16 Jan 2012, 13:32
- Garaža: Honda Jazz 1.4 2007 & CR-V 2.0 2012
- Lokacija: Beograd
Re: Nauka i tehnologija
Ako imamo sreće sedećemo unutra kao vozači, ako nemamo onda kao baterija 
Re: Nauka i tehnologija
Mada mi nije jasno sta ce covek tu u bilo kom obliku - specijalno ako se gleda desetak godina u buducnost... Osim kao sto kazes kao baterija
-
maxer
- Postovi: 6672
- Pridružio se: 13 Jan 2012, 01:36
- Garaža: Ford Focus II Mk2 1.6 16V
- Lokacija: Zaječar
Re: Nauka i tehnologija
Čovek je tu sve dok se ne razvije Veštačka Inteligencija. Dotle su mašine samo naprave koje ponavljaju jednu te istu sekvencu radnji (ma koliko da su one komplikovane) tj. samo ono što je programirano da se uradi. Svaka opstrukcija u toku njenog rada, koja je onemogućava da nastavi izvršavanje istog, je nerešiva - jer zahteva upotrebu "razmišljanja" tj. kognitivnu svest, koju sadašnje mašine nemaju (one mogu samo imati logistiku algoritma za rešavanje problema, koja je naravno ograničena onim što je čovek predpostavio da se može desiti u fazama izvršavanja).
Re: Nauka i tehnologija
Pa sada postoji mnogo nacina ucenja novih situacija, i dosta toga je vec sada (da ne kazem zadnjih par decenija) dostupno - bez ikakve AI. Jedino je ogranicenje u senzorima i memoriji a mozda najvaznije je u mogucnosti pravljenja greske / nedefinisane situacije (negde nije ni dozvoljena / ili je problem sa dozvolama - primer kod samovozeceg auta) i njenog zapisivanja (prepoznavanja). Mislim da je najveca limitacija trenutno izvor energije, a jos veca drustveni problemi u slucaju najezde "pametnih" lako dostupnih masina...
Lako moze masina da reaguje po slucajnom algoritmu kao i covek i da gleda sta se desava - odnsono da li se sistem vraca u kontrolisano / predefinisano stanje
I onda se vracamo na problem sa kojim se srecem sve vise, a to je da ljudi nece vise da razmisljaju sta se desava nego prihvataju samo informacije / sugestije masine. To smatram da je nedopustivo u kriticnim situacijama, ali isto tako neizbezno, jel masine sve vise znaju sam proces bolje nego ljudi, i ljudi jednostavno vremenom sve vise zatupljuju...
Lako moze masina da reaguje po slucajnom algoritmu kao i covek i da gleda sta se desava - odnsono da li se sistem vraca u kontrolisano / predefinisano stanje
A ni mnogi ljudi na zalost koji rade na odgovornim mestima...jer zahteva upotrebu "razmišljanja" tj. kognitivnu svest, koju sadašnje mašine nemaju
I onda se vracamo na problem sa kojim se srecem sve vise, a to je da ljudi nece vise da razmisljaju sta se desava nego prihvataju samo informacije / sugestije masine. To smatram da je nedopustivo u kriticnim situacijama, ali isto tako neizbezno, jel masine sve vise znaju sam proces bolje nego ljudi, i ljudi jednostavno vremenom sve vise zatupljuju...
